Elke maand schrijft onze directeur Ewout van der Horst een blog met Deventerse verhalen.
Geschiedenis krijgt voor de meeste mensen pas betekenis als deze raakt aan het hier en nu. Als het verleden verklaart waarom de eigen leefomgeving zijn herkenbare vorm heeft gekregen of als het verhalen oplevert die parallellen vertonen met de actualiteit. Erfgoedorganisatie Deventer Verhaal probeert dagelijks om de lokale historie op prikkelende wijze te ontsluiten voor de huidige inwoners en bezoekers van Deventer.
Nog uitdagender is het te bedenken dat het verleden geen vast gegeven is dat we zonder meer aan actuele behoeften kunnen koppelen. Het is geen eenrichtingsverkeer, maar werkt twee kanten op. Eigentijdse ontwikkelingen maken juist dat er steeds nieuwe vragen over de geschiedenis gesteld worden. Er is geen eensluidend verhaal zoals we dat op school leren. Er zijn eindeloos veel geschiedenissen en ieder heeft daarbij zijn eigen beleving en interpretatie van de min of meer vaststaande feiten.
Ons fysieke en immateriële erfgoed vormt geen vastomlijnde dataset, maar is een erfenis waarmee we volop worstelen. Wat moeten we bewaren van onze voorouders en wat niet? Welke herinnering roept het op? Wat doen we met ons monumentenbestand in tijden van klimaatverandering? Vormen onze museale collecties nog wel een afspiegeling van de huidige samenleving? Wat is de waarde van een papieren archief in een digitale samenleving? En bovenal: Wat is voor jou persoonlijk van betekenis?
Super interessant blijft het om te zien hoe in tien jaar tijd het denken over het koloniale verleden van Nederland is gekanteld. Van trots op ‘onze’ VOC-mentaliteit en nostalgische verbondenheid met ‘De Oost’ of ‘De West’ naar serieuze reflectie op en schaamte over uitbuiting, oorlogsgeweld, racisme en slavernij. Een meer gekleurde samenleving stelt nieuwe vragen aan het dominante witte perspectief. En is het aan ieder om te bepalen in hoeverre je openstaat voor nieuwe perspectieven.
De klimaatverandering en de natuurcrisis zorgen voor dilemma’s binnen de erfgoedsector op het gebied van duurzaamheid. Zijn onze hoge, energievretende eisen voor geklimatiseerde bewaaromstandigheden nog wel van deze tijd? Hoe zorgen we ervoor dat onze met name tijdelijke tentoonstellingen minder vervuilend ofwel duurzamer worden? Hoe verantwoord is het nog om je op de buitenlandse toerist te richten als dit vervuilende vliegbewegingen in de hand werkt?
Veel open vragen zonder duidelijke antwoorden. De plek van het verleden in het heden is niet voor niets voortdurend onderwerp van publiek debat. Ook voor Deventer geldt de vraag welke betekenis het verleden voor de stad kan hebben. Vanuit het besef dat niets bij het oude blijft. Dat actuele vraagstukken in feite voortkomen uit historische dynamiek. Uiteraard blijft herkenbaarheid van dat verleden van belang. Maar behoud van het erfgoed is bij uitstek gebaat bij verandering. Processen van herbestemming of herpositionering geven het erfgoed nieuwe betekenis. Dat maakt geschiedenis juist zo spannend.