In het kader van 80 jaar vrijheid schrijft onze directeur Ewout van der Horst dit voorjaar een wekelijks blog over de actuele waarde van vrijheid aan de hand van de vier vrijheden van president Roosevelt.
De president van de Verenigde Staten durft te zeggen waar het op staat: ‘Elke realist ziet dat de democratische manier van leven op dit moment wereldwijd onder vuur ligt, door zowel wapens als het verspreiden van giftige propaganda.’ Aan het woord is president Franklin Delano Roosevelt. Op 6 januari 1941 hield hij het Amerikaanse volk voor dat hun land niet langer afzijdig kon blijven in de strijd tegen het nationaalsocialisme. Het werd tijd dat de Amerikanen hun neutraliteit lieten varen en in de bres sprongen voor democratische waarden.
Roosevelt wees het volk erop dat er vier basisvrijheden zijn die voor alle mensen en tijden gelden: vrijheid van angst, vrijheid van gebrek, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van levensovertuiging. Met deze four freedoms-speech heeft hij naam gemaakt. Ze motiveerden de Amerikanen om de totalitaire regimes van Duitsland en Japan te verslaan en gaven na de oorlog de aanzet tot de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Dit jaar staan we stil bij 80 jaar vrijheid sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. De oorlog is steeds meer een hoofdstuk uit een geschiedenisboek, zeker voor de jongere generaties. Er zijn nog maar weinig ooggetuigen van deze dramatische gebeurtenissen in leven. Tegelijkertijd is de betekenis van 80 jaar vrijheid super actueel in het licht van de wereldwijde politieke ontwikkelingen. De klassieke vrijheden staan duidelijk onder druk.
De vier vrijheden van Roosevelt vallen in twee categorieën uiteen. De vrijheden van angst en van gebrek zijn eigenlijk negatief geformuleerd. Ze duiden op een ‘vrijwaring van’ in plaats van ‘vrijheid om’. Het zijn eerder voorwaarden om tot vrijheid te komen, want vrijheid is veel meer dan de afwezigheid van dreiging of gebrek. Vrijheid is een positieve kwaliteit waarvoor je aan de bak moet: iedereen in Nederland is vrij om het beste van zijn of haar leven te maken. Dat brengt ons bij positieve vrijheid, zoals die van levensovertuiging of meningsuiting. Kortom: vorm je eigen overtuiging en spreek je uit! Zo vier je de vrijheid.
