Inwoners van het dorp Toegoe op Java zwierven jarenlang over de wereld voordat ze zich in 1967 eindelijk in Nederland mochten vestigen. Op die reis deden ze Batavia, Nieuw-Guinea, Westerbork en Suriname aan. Deze bizarre koloniale geschiedenis is voor het eerst door historicus-journalist Ewout van der Horst op papier gezet. Op 12 juli verschijnt bij WBOOKS ‘De Toegoenezen. Kinderen van het kolonialisme’.
De Toegoenezen behoorden in Nederlands-Indië tot de christelijke inlanders. Als voormalige slaafgemaakten van de Portugezen bekeerden ze zich tot het christendom. In hun afgelegen dorp op West-Java spraken ze nog eeuwenlang Portugees en maakten ze Europees-Aziatische krontjongmuziek. De loyaliteit aan het koloniale gezag brak hen op toen hun islamitische landgenoten na de oorlog de onafhankelijkheid opeisten. Een groot deel van de dorpsgemeenschap vluchtte naar Nieuw-Guinea. In 1963 moest Nederland ook dit rijksdeel aan Indonesië afstaan.
Als tropenkinderen zouden ze niet in Nederland kunnen aarden. Na een tijdelijke overkomst naar een opvangcentrum in Westerbork kregen de Toegoenezen de kans op een doorstart in Suriname. Onder leiding van Nederlandse ambtenaren en landbouwingenieurs kwam de gemeenschap terecht op de zwaar vervallen plantage Slootwijk. Maar hoe de proefkonijnen ook ploeterden, de plantage bleek niet levensvatbaar meer. Na vier dramatische jaren trok de Nederlandse regering de stekker uit het experiment en mochten de Toegoenezen alsnog naar Nederland komen.
‘Eigenlijk is er door de Nederlandse overheid behoorlijk gesold met de Toegoenezen’, stelt Van der Horst. ‘De regering meende goedkoper uit te zijn door de gemeenschap naar Suriname door te sturen, maar hield geen rekening met de mensen zelf. Als loyale helpers van het Gouvernement waren de Toegoenezen in Nieuw-Guinea volledig van de landbouw vervreemd. De betrokken instanties weigerden jarenlang te erkennen dat het landbouwexperiment in Slootwijk faliekant mislukt was.’
Ruim vijftig jaar na hun komst naar Nederland telt de Toegoenese gemeenschap nog enkele honderden leden. Ze wonen verspreid in met name het oosten van het land. Af en toe organiseren ze een reünie. De generatie die de hele wereldreis meemaakte, is vrijwel weggevallen. ‘Bij de jongere generaties zie je volop interesse in de eigen geschiedenis, maar veel betrouwbare informatie was er tot nu toe niet’, stelt Van der Horst.
Op zaterdagmiddag 12 juli is de feestelijke boekpresentatie in de Bergkerk in Deventer. De Toegoenezen hebben een actief aandeel in het programma. Het boek ‘De Toegoenezen. Kinderen van het kolonialisme’ verschijnt bij WBOOKS en is voor € 24,95 euro verkrijgbaar.