Vrijheid is jarig! 🎉 Vrijheid is jarig! 🎉

De Coördinaten: 100 jaar Haven

In 'De Coördinaten', geschreven door René Berends, Clemens Hogenstijn, Harry Webers en Geerle van der Wijk, gaat het viertal nader in op plekken, plaatsen en gebeurtenissen die zij in Hanzestad Deventer of het buitengebied tegenkomen. De coördinaten op Google Maps vormen het startpunt voor berichten waarin historie, cultuur, architectuur en natuur samenkomt.

Hoe maak je van puin en spoorrails een sluis?

Waar? 52.24528, 6.16866
In het weekend van 10 mei 2025 vieren we dat de Deventer Industriehaven 100 jaar bestaat. Een eeuw geleden nam wethouder mr. H.F. de Boer het initiatief om een binnenhaven te ontwikkelen in een weidegebied buiten Deventer. Door de crisis in de jaren 30 en de Tweede Wereldoorlog verliep de havenontwikkeling traag. Daarom werd na de oorlog besloten om havenarmen en een sluis aan te leggen tussen de voorhaven (en de IJssel) en de Nieuwe Haven (en het Overijssels Kanaal).

Sluis bij Deventer (Foto Nationaal Archief)

Met de sluis kunnen schepen de lage waterstand in de IJssel en de hoge waterstand in de Nieuwe Haven overbruggen. Wanneer een schip naar de sluis vaart, openen de eerste sluisdeuren, zodat het schip kan binnenvaren. De deuren sluiten en het waterpeil in de sluis en het schip stijgen tot hetzelfde niveau als het waterpeil in de Nieuwe Haven. Dan openen zich de andere deuren en kan de boot de sluis uitvaren. Omgekeerd werkt het net zo.

In 1946 werd de opdracht voor het ontwerp van de sluis, havenarmen en Hanzebrug gegeven aan het nieuwe Stedenbouwkundig Advies- en Ingenieursbureau Witteveen en Bos. Mede-oprichter ir. Willem Gerrit Witteveen was de zoon van een Deventer aannemer en architect. Hij had als stedenbouwkundige in Rotterdam gewerkt als directeur Stadsontwikkeling en directeur Gemeentelijke Technische Dienst. Maar over zijn  Wederopbouwplan voor Rotterdam ontstond zoveel commotie dat Witteveen met knallende ruzie vertrok en vervolgens met prof.ir. Goosen Bos een eigen ingenieursbureau begon.

Omdat er na de oorlog nauwelijks bouwmaterialen waren, werden voor de bouw van de sluis oorlogspuin en spoorrails als wapeningsstaal gebruikt. Op 3 augustus 1951 werd de Prins Bernhardsluis tijdens de manifestatie Deventer opent de sluizen en zegt het met bloemen feestelijk geopend door zijn naamgever. Meer dan 1.000 schepen maken jaarlijks gebruik van de sluis en komen dan in de haven van Deventer. Met of zonder bloemen.