Maand vd Geschiedenis Maand vd Geschiedenis

Lezing over de beroemde valsemuntersketel

Op donderdag 14 december aanstaande organiseert erfgoedorganisatie Deventer Verhaal een lezing over het langst bewaarde historische object van Hanzestad Deventer: de valsemuntersketel. Conservator Anne van Geuns komt deze avond vertellen over het martelwerktuig dat als afschrikmiddel eeuwenlang aan De Waag hing.

De stad besodemieteren en als straf levend worden gekookt in een koperen ketel met hete olie. Het overkwam de muntmeester van Batenburg in 1434. De beroemde valsemuntersketel hing eeuwenlang aan de zijgevel van De Waag. Om redenen van behoud moest de ketel naar binnen worden gehaald. Speciaal voor het Hanzejaar in Deventer keerde een replica van de ketel terug naar het oudste waaggebouw van Nederland. Ruim een jaar lang hebben de leden van het koperslagersgilde uit ’s-Hertogenbosch gehamerd op de replica. Anne van Geuns, conservator van Museum De Waag, geeft deze avond een inkijkje in het replicaproces van de koperen ketel. Ook worden waardevolle uitkomsten gedeeld.

Gekookt in de ketel
Valsemunters in Deventer waren gewaarschuwd! Iedere muntmeester ‘muntte op de ketel’, dat wil zeggen dat hij wist welke straf hij bij vervalsing zou moeten ondergaan. De vervalser werd in olie of water gekookt. De stadsrekening uit 1434 bevestigt deze wrede en tragische straf. In dat jaar gaf het stadsbestuur koperslager Joan Peterzoon opdracht tot het vervaardigen van een nieuwe koperen ketel ter vervanging van de oude. Het stadsbestuur berechtte de gevluchte muntmeester van het plaatsje Batenburg voor het vervalsen van muntgeld. De muntmeester werd gekookt. Zijn lichaam werd niet in een doodskist begraven maar enkel in een ton onder de grond gestopt.

De gevreesde ketel werd tot afschrik van anderen in het openbaar opgehangen. Franse soldaten schoten volgens overlevering tijdens de bezetting (1795-1814) enkele kogels af op de ketel die zo onbruikbaar werd. Daarmee rekenden ze af met deze middeleeuwse strafmethode die overigens na 1598 niet meer werd toegepast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de ketel schade op door de inslag van bomscherven.

De replica van de valsemuntersketel komt rond het voorjaar van 2024 aan de buitenmuur van De Waag te hangen (Foto Viorica Cernica)

Spreker
Anne van Geuns (1978) is vanaf 2015 conservator van Museum De Waag. Sinds 2005 is hij werkzaam bij het museum. Van Geuns studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Van 2011 tot en met 2014 assisteerde hij Dick Purmer, lid van het Koninklijke Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde (KNGMP), bij de determinatie van de muntencollectie van Museum De Waag.

Informatie
U bent donderdag 14 december aanstaande van harte welkom in de Theaterzaal van Bibliotheek Deventer, Stromarkt 18 te Deventer. De presentatie begint om 20.00 uur en duurt ongeveer 60 minuten. Inloop vanaf 19.45 uur. De toegang is gratis. Vooraf reserveren is wenselijk. Er zijn max. 70 plaatsen beschikbaar. Vol = vol.

Lezingenreeks
De deelnemende organisaties aan de lezingenreeks zijn Museum Geert Groote Huis, Archeologie Deventer, Athenaeumbibliotheek, Etty Hillesum Centrum, Deventer Verhaal en Architectuurcentrum Rondeel. De Deventer erfgoedlezingen vinden 1x per maand plaats op verschillende locaties in de stad. De geschiedenis van Deventer staat hierin centraal. Vaak wordt aangehaakt op een actueel thema.