De stad besodemieteren en als straf levend worden gekookt in een koperen ketel met hete olie. Het overkwam de muntmeester van Batenburg in 1434. De beroemde valsemuntersketel is afgelopen vrijdag, onder toeziend oog van economiewethouder Thomas Walder en het koperslagersgilde uit ’s-Hertogenbosch als replica teruggekeerd naar De Waag.
Eeuwenlang hing de ketel aan de zijgevel van De Waag. Om redenen van behoud moest de ketel naar binnen worden gehaald. Speciaal voor het Hanzejaar in Deventer keerde een replica van de ketel terug naar het oudste waaggebouw van Nederland. Ruim een jaar lang hebben de leden van het koperslagersgilde uit ’s-Hertogenbosch gehamerd op de replica. Afgelopen vrijdag was de grote dag. Onder toeziend oog van het gilde en andere belangstellenden onthulde aftredend wethouder Thomas Walder de nu nog glimmende koperen ketel.
Gekookt in de ketel
Valsemunters in Deventer waren gewaarschuwd! Iedere muntmeester ‘muntte op de ketel’, dat wil zeggen dat hij wist welke straf hij bij vervalsing zou moeten ondergaan. De vervalser werd in olie of water gekookt. De stadsrekening uit 1434 bevestigt deze wrede en tragische straf. In dat jaar gaf het stadsbestuur koperslager Joan Peterzoon opdracht tot het vervaardigen van een nieuwe koperen ketel ter vervanging van de oude. Het stadsbestuur berechtte de gevluchte muntmeester van het plaatsje Batenburg voor het vervalsen van muntgeld. De muntmeester werd gekookt. Zijn lichaam werd niet in een doodskist begraven maar enkel in een ton onder de grond gestopt.
De gevreesde ketel werd tot afschrik van anderen in het openbaar opgehangen. Franse soldaten schoten volgens overlevering tijdens de bezetting (1795-1814) enkele kogels af op de ketel die zo onbruikbaar werd. Daarmee rekenden ze af met deze middeleeuwse strafmethode die overigens na 1598 niet meer werd toegepast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de ketel schade op door de inslag van bomscherven.
Nu de replicafase is afgerond, wordt de ketel binnenkort gepatineerd. Met een speciaal goedje krijgt de ketel een oorspronkelijke uitstraling en beschermlaag tegen weersinvloeden. Naar verwachting krijgt de ketel in het voorjaar van 2024 zijn vertrouwde plek aan De Waag terug. De originele ketel hangt hoog en droog in de winkel van Museum De Waag en is samen met de replica in de decembermaand te bewonderen. De replica is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Deventer, Stichting Werkgroep Bergkwartier, Vereniging de Waag en het Bolkesteinfonds.